DONANMA MECMUASI 34 – 35

       Numara 34 – 35                                                                                   kanunuevvel – kanunusani 1328

Muhterem karîlere arz-ı i’tizâr

     Gaileyi hazıreyi harb dolayısıyla memleketin her şubeyi faaliyet ve meşgulüne târi (ani) olan ve vakfeyi (durak) sükûndan <<donanma mecmuası>>nın hâdimin maddiye ve maneviyesi de hissedar oldukları için mecmuamızın Kânunuevvel ve Sani nüshaları yevm-i muayyen ve muvâadında (sözünde) intişar edemedi.  Bu kadar mübrem bir maniyi mazeret iştimalin (içine alma) huzurunda layık-ı af görüleceğini <donanma mecmuası> muhterem karîlerinden rica ve ümit ederek telâfî-i mâ-fât (kaybolanın telafisi) etmiş olmak için bu otuz dördüncü nüshaya Kânunuevvel ve Kânunusani aylarının nüshayı müşterekesi olmak ve Türkçe kısmı dört formaya baliğ bulunmak suretiyle neşir ediyoruz.  Şubat ayından itibaren mecmuanın intişarı mutardine (deveran) sekte iras (verme) edilmeyeceği sureti katiyyede temin ve ilan olunur.

  SADRAZAM MAHMUD ŞEVKET PAŞA HAZRETLERİ

Şahsı maneviyi devletin dimağı müslihin (düzenleyici)

EBUZZİYA TEVFİK BEY MERHUM

Ve

NAMIK KEMÂLİN İRTİHALİ SANİSİ

     Şahs-ı nezihinde na’ş-ı mağfur kemâli inzar ve efkarımla, kalp ve ruhumla daima ziyaret ve rü’yet ettiğim Tevfik bey merhumun irtihaliyle edebiyetın büyük bir kalemi toprağa atılmış oluyor.  Kılıç gibi parlaklığına keskinliği keskinliğine istikameti munzamm bir kalem.  Top gibi velvelesi kahr-ı hasm eden, dumanları işrak şumûs etmek hususunda sahibi rahmete benzeyen, ateşleri arazlı yakan ve esfâyı edebi ısıdan bir kalem.

     Kemal, irticalından (düşünmeden söyleyiş) sonra Ebuzziya merhumun şahsı ve kaleminde yaşadı.  Bu gün ise Kemal ile Ebuzziya nasır azamımız Süleyman Nazif beyin kaleminde ve şahsında yaşıyor.

     Allah o iki merhumun şahısları değil eserleri kadar Süleyman Nazif’i mamur etsin. 

     Şinasi mektebinin – bugün arkasında tilmiz (talebe) namına üç yüz lira nurani binlerle genci terk eden – bu büyük telmizi, büyük Ebuzziya meğer Abdülhamit’in zulmünden politikanın amal-i ihtiraskaranesine kurban olmak için korkulmuş! 

     Kemâl’in ve cari uhrevisi Süleyman paşanın bakiyeyi naşiyle ruh bakileri bu irtihali elim önünde – Rumeli’nin ziyaından sonra – ikinci defa olarak bir kere daha titremiştir!.

     Ebuzziya merhumun Osmanlı gençlerine ettiği hizmet Abdülhamit’in kapılarını açıp hocalarının ağızlarını kapadığı mektuplardan daha ziyadedir.  Şinasi’yi, Ziya paşayı, Kemal ve Ebuzziya’yı bize <matbaayı Ebuzziya> tanıttı.  Binaenaleyh Yıldız Sarayı erbabı hamiyeti nafi ettiği gibi devri sabıkta <matbaayı Ebuzziya>yı da nafi ve icla etmişti.  <<matbaayı Ebuzziya>>nın demir harfini Bulgarların ve Rusların memiyi inkiraz fermasından daha mahuf gören o zamanın padişahı <matbaa>yı hak ile yeksan etmiş alet ve edevatını sahib,  sahib kemalatı ile beraber nefi etmiştir.

     Mamafih gayz ve adavetini taşlara, demirlere hülasa cemadat’a kadar teşmil etmek şanı zalimanesinden olan öyle bir devirde Ebuzziya bey efendi merhumun muhafazayı hayat edebilip de ancak sakıt kabinenin zamanında kurbanı masum şedad olması, yüzünde zahiren gözlerinin bebeğinden başka hiçbir yeri siyah olmayan <<pir rûşen zahir siyaset>>in bütün nasiyeyi hüviyetini bir şaibeyi siyaha

Sayfa: 466

kalb eylemiştir;  Binaenaleyh Ebuzziya merhumun naşıyla beraber o pür rûşen zahirinde hüviyeti bugün zir zemindedir.  Yolunda serd telhifat etmek ister idi isek de necat-i vatan namına susalım. 

     Ebuzziya dahi değilse bile bir zatı mütedehhi idi.  vakıa Kemal ile ziyada ne muntazam bir mübadi-i ulûm tedrisatı nede bir meslek ihtisası malûmatı görmemişlerdi.  Ancak ikisi de şark ve garbın ümmehât asarını okuyup anlamaya kâfi derecede birkaç lisanın vâkıf-ı gavâmızı idiler.  İstanbul da bulundukları müddetçe birçok müellefat muazzama ile Paris’te yaşadıkları zamanda birçok azim müellifin ile temasta bulundular.  Binaenaleyh edebiyatımıza ifâza ettikleri ruh o iki ölüye çok görülmez.  Hâlbuki Tevfik Bey Efendi merhum böyle değildi.  O bir muhit-i akim ve sakim içinde yaşadığı halde bugün edebiyatta bir eseri azim sahibi oldu. 

     Makalemin unvanına bir manayı garip atıf edilmesin.  Ebuzziya Tevfik Bey öldüğü için bugün Kemalin medfeni müftekir fatihadır.  Cenabı hak merhumun – mektebi hukukta refikayı tahsilim oldukları halde şerefyabı maarifleri olamadığım – iki mahdum mafidi bey efendiyi muammer buyursun, âmin. 

Selim Adnan

Sayfa: 467 

  NİL MUHAREBEYİ BAHRİYESİ

 Bir irfanı azim ile bir vicdan sahihin muvad telakisi

Başkumandan vekili İzzet paşa hazretleri

 Hariciye nazırı prens Sait Halim Paşa

 Bahriye nazırı Çürük sulu Mahmut paşa

TESİRAT-I EDEBİYYE

                       ADLİYE NAZIRI VE EVKAF NAZIRI VEKİLİ İBRAHİM BEY

 DÂHİLİYE NAZIRI HACI ADİL BEY

OSMANLI BAHRİYESİNİN ESBABI SUKUTU

 NAFİA NAZIRI BİSARYA EFENDİ

ZİRAAT NAZIRI CALAL BEY

 ŞİNASI MEKTEBİNDEKİ BABI FUAT VE FÜYUZATIN BİR CENAH MENDERESİ

EBUZZİYA TEVFİK BEY MERHUM

KITA

NA’ĞAH EBUZZİYA DA GİTTİ

CEVHER GİBİ BİR DÜŞÜR BU TARİH

DERĞAH BÜLEND KABİR YA YA

HAK RAHMET EDE EBUZZİYA’YA

Üsküdarlı Talat……………1331

  NESLİ HAZIRIN NASİBİ ATİDEN MAHK BİR TALİBİ

Ey vatandaş!

RİZAYI İLAHİYİ VE HOŞNUDU NEBİ TAHSİL ETMEK İSTERSEN BİZE MÜKEMMEL DONANMA YAP.

YOKSA BİZİM GİBİ MASUMLARIN YİNE BİZİM KADAR MASUM İNTİKAMINI ALLAH SENDEN ALIR.

BAHRİYE ve BAHRİYEMİZ

OSMANLI BAHRİYESİ:

     Dünyanın ilk gemisi kütük, tekne, sal idi.  bu ise görüşeceğimiz yıldan binlerle yıl önce idi.  bahriyemizin kuruluşu pek derin, pek geniş düşünce, onun mükemmel düzen, her yanı düşünülüp danışılmış kanun üzerine idi.                         VATANA ŞİMDİLİK MALINI FEDA EDEN, İLERİDE CANI FEDA EYLEYECEK OLAN MERT BİR NÂSIYE

Bu muhterem genç mal-ı münferidi olan evini müdafaayı milliye cemiyeti vasıtasıyla millete teberru ve takdim eden Kuleli mektebi i’dâdisi talebesinden Mehmet Tevfik Bey efendidir.

İşte, bununla öğünelim.

     Ülkesinin Asya’daki kadar Avrupa’da büyüdüğünü gören o cenk arı (Yıldırım) iki parça toprağı birleştirmek için (Gelibolu) da bir tersane, harp mendireği, yağlama, mermet çekekleri yaptırdı.  Tersane garbi diye ayrıca bir sınıf açtı.  O yıllarda her yerde bahriye daha ordunun bir kolu gibi iken düzenlerine ayrıca kanun koydu. 

 ZEMİNİ SEMAYA, BEŞERİYETİ ULÛHİYYETE YÜKSELTEN BİR SİNE-İ NURANİ

Edirne’de Sultan Selim camiinin haremi

Gelibolu, Biga sancaklarının gelirini buna çevirdi, bir filo çıkardı.  İşte ilk bahriye, işte ilk donanma.  O harp mendireğinin ilk taşı bahriyemizin başlangıcıdır.  Bu günkü silaha göre boğaz dardır.  O yıllarda boğaz şimdikinin on misli geniş idi.  İki toprağımızı bağlamak için bir donanmamız olmalı idi.  bu

Sayfa: 497

Filo Aynaz önlerine kadar uzar, az çok sularımızı kurtardı.

     Rahmetlinin başına Timur ile cenk gibi büyük bir gürültü geldi. 

     On bir yıl devlet hemen padişahsız kaldı.  (Çelebi Sultan Mehmet)in bütün günü o on bir yıllık kırığı döküğü toplamak, onun temalını pekiştirmekle geçti.  Yıldırımın kurduğu duruyor ancak ilerletilemiyordu.   İkinci Sultan Murat’ın padişahlığı babasınınkinden pekiyi, pek duru geçmedi.  Varna seferine gitmek için Anadolu askeriyle iki boğaza indi, ikisini de kesilmiş buldu.  Yalvarma, etek dolusu para ile <Foça>lı Ceneviz kalyonlarıyla karşı geçebildi.  Kim bilir rahmetli o gün ne derin bir <<ah>> çekmiştir.  İş bitip dönüşünde Ceneviz Mauna şirketinin Foça ocağını dağıtmışsa da ah bununla çıkmaz.  Zavallı çıkaramadı.  Oğluna kaldı.  Fatih donanma yaptırır yaptırmaz babasının ahını çıkardı.  Devletin o büyük eksiğini tamamladı. 

     Bahriye müverriha “hacı Halife Kâtip Çelebi”  tuhaf-el-kibarında bu filo için rivayet eden bir iki cengi olmuş tutmuyor tarihine Fatihin donanmasının İstanbul fethinden sonraki seferleriyle başlıyor.  Yine de öyledir.

Safvet

Sayfa: 498

TARİHİ MÜŞÂHEBET

Adalara ait

     Gerek İtalya harbi, gerek Balkan harbi esnasında olduğu gibi kalayı Sultâniyye boğazının düşman donanması tarafından abluka edilerek muvâredat (gelen şeyler) ticariye ve sevkiyat-ı askeriyemizin bu sübûtun münkatı olması ilk defa değildir.  Bir zaman İngiltere kanalını sed edecek, Cebelitarık boğazını bütün düveli Hirıstiyaniye sefainine umumi bir tuzak haline getirecek cüretler göstermiş olan Türkler için i’tirâfı ne kadar elim olursa olsun Girit muharebatının epeyce bir kısmı esnasında Çanakkale boğazı Osmanlı bahriyesinin nâ-ehiller elinde düştüğü perişaniyeden bilistifade Venedik ve müttefiki hükümetlerin kuvveyi Harbiyeleriyle senelerce hasr-ı tazyik olunmasına, bunun başlıca sebebi ise Osmanlıları Girit’te dövüşen milletdaşlarına cephane, silah, erzak ve asker irsalinden mani eylemek maksadından ibaret bulunmuştu.  Bizim için bir takım elim hatırat harbiye’yi ihtiva etmekle beraber şurası şayanı hayret ve ibrettir ki;  Bu koca Osmanlı hükümeti, Osmanlı milleti her sene Çanakkale’de faik maharet ve kuvvette düşmanlarına karşı elli altmış sefine kayıp ettiği, kanlı muvaffakıyetsizliklere duçar olduğu halde ruh faaliyet ve gayretine zerre kadar kesel (tembellik) ve fütur gelmemiş, bahriyemizin o devreyi tedennisinde (gerileme) bile bir baharda mahvolan koca donanma, birçok erzak ve mühimmat sefaini yerine kışın bin gaile dâhiliyeye rağmen daha kuvvetlileri meydana getirilip Çanakkale’den çıkarılmağa teşebbüs olunmuştur.   Bu devir bence bu çehreyi gayuru ile mütemayizdir.  Fransa ihtilâlında Fransızların bütün harici ve dâhili muhacemata (hücumlara), kasıtlara karşı gösterdikleri mücadele hayatiye yi takdir edenler – velev ki fen ve mesleğe muvaffak olmasın – o devreyi igtişâşada (kargaşa) hükümetin Girit harbini idarede gösterdiği gayreti tahsin (takdir) etmeleri lazım gelir.  Eğer bu hususta edilen fedakârlıkları, dökülen kanları, âdemi muvaffakıyetlere karşı mahûf (korkunç) bir esrar ile tekrar bitekrar

Sayfa: 499

Başlamaları göz önüne getirir isek koca Türkiye’nin her belaya, her anarşiye, her muharebeye ilaveten Girit fethinde devam ve Akdeniz adalarındaki hâkimiyetini muhafaza için senelerce idare ettiği bu mücadelenin muhabbeti, dehşeti karşısında mebhut (şaşkın) olur ve büyük ibretler alabiliriz.

     Garip bir tesadüf tarihi olmak üzere Girit’in fethiyle uğraşıldığı uzun seneler esnasında bir aralık faal, müthiş bir kumandanın idea maharetine tevdi edilmiş olan Venedik

EDİRNEDE SULTAN SELİM CAMİİNİN AVLUSU

Donanması <<bu donanma meyanında papa hükümeti ile Fransa’nın ve sair küçük cemahiri bahriyenin de gemileri bulunuyordu>>.  Sakız’ı, Midilli’yi, Bozca adayı ele geçirmişti. 

     Daha doğrusu vaziyeti mütekabile biraz evvel Yunan hükümeti ile aramızdaki vaziyeti müşabehet (benzeyiş) kilye (böbrek taşı) hâsıl eylemişti.  On birinci asır hicrinin nısfı ahirine doğru mümtedd (uzayan) olan bu mücadelatı bahriye Osmanlı bahriye tarihine Barbaroslar, Turgutlar, Kılıç Aliler gibi parlak, büyük

Sayfa:  500

 Edirne muhafızı muazzamanın kalbi ve irfanıyla

düşadüş uluvet bir abide